การเล่น หวยฮานอย4d ของคนไทยนั้น เป็นการสืบทอดวิธีการมาจากประเทศจีน ในประวัติศาสตร์ของจีนนั้นมีหลักฐานที่บ่งชี้ว่า การเดิมพันด้วยการทายตัวเลขหรือตัวหนังสือ ลักษณะนี้ เกิดขึ้นครั้งแรกในยุคสมัยของพระเจ้าเตากวาง แห่งราชวงศ์ไต้เช็ง ในช่วงประมาณ พ.ศ. 2364 ถึง พ.ศ. 2394 พนันโดยการทายตัวเลขหรือตัวหนังสือของจีน มีชื่อเรียกว่า “ฮวยหวย” ซึ่งแปลได้ว่า ชุมนุมดอกไม้ ที่มีความหมายลักษณะนี้ นั่นก็เพราะว่า ในตอนแรกการเขียน หวยฮานอย5g ถูกเขียนเป็นรูปดอกไม้ ภายหลังมีการเปลี่ยน โดยทำเป็นป้ายเล็ก ๆ จำนวน 34 ป้าย แล้วเขียนชื่อคนเป็นภาษาจีนลงไปที่ป้าย จากนั้นเจ้ามือจะเป็นผู้เลือกป้าย ในจำนวน 34 ป้ายนั้นมาหนึ่งอันแล้วนำไปใส่ในกระบอกไม้ ปิดปากกระบอก แล้วแขวนไว้กับหลังคาโรงหวย เพื่อให้คนทายว่า จะมีชื่อผู้ใด ภายใน 34 ชื่อนั้น เวลาต่อมาได้ทำการเพิ่มขึ้นอีก 2 ชื่อ ทั้งหมดจึงรวมหวยเป็น 36 ตัว เมื่อการเล่น หวยมาเลเซีย แบบจีน มีการเผยแพร่มาถึงประเทศไทย คนไทยจึงพากันเรียกด้วยคำเรียกสั้นว่า “หวย” จนติดปากมาถึงทุกวันนี้
2375 กำเนิด หวยฮานอย4d ครั้งแรกในประเทศไทย
มีข้อมูลที่บ่งชี้ว่า การเล่น หวยฮานอย4d เข้ามาในประเทศไทย พร้อมกับกลุ่มชาวจีนอพยพกลุ่มหนึ่ง ซึ่งเข้ามาในในช่วงปี พ.ศ. 2360 ซึ่งตอนแรก ๆ จะนิยมเล่น เว็บนี้ กันเฉพาะในกลุ่มชาวจีนที่อพยพเท่านั้น จนมาถึงช่วงปี 2374 ถึง 2375 ซึ่งเป็นรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 เกิดภาวะข้าวยากหมากแพง อาหารที่เป็นข้าวมีราคาแพง เงินตราที่เคยหมุนเวียนหายไป ในช่วงนั้นเอง มีเจ้าสัวซึ่งมีตำแหน่งเป็นนายอากรสุรา ชื่อว่า “จีนหง” เขาได้กราบทูลกับพระองค์ว่า สาเหตุที่เงินหายไปนั้น เป็นเพราะราษฎรนำไปใส่ไหฝังไว้ในผืนดิน ถ้าจะเรียกเงินกลับคืนมา ก็ต้องออกหวยให้คนเล่น หวยฮานอย5g รัชกาลที่ 3 พระองค์ทรงเห็นพ้องกับความคิดของเจ้าสัวนั้น จึงทรงโปรดให้ นาย จีนหง ออกหวยขึ้นครั้งแรก ในเดือนยี่ ปีมะแม พ.ศ. 2375 โดยตำแหน่งนายอากรหวย ที่ทรงประทานบรรดาศักดิ์ให้ เรียกว่าตำแหน่ง ขุนบานเบิกบุรีรัตน์ คนทั่วไปจะเรียกด้วยคำสั้นๆว่า “ขุนบาน” ซึ่งจะทำหน้าที่เป็นผู้ออก หวยมาเลเซีย และหวยนั้นมีการออกทุกวัน
แนวคิดแรก ๆ ในการออก หวยฮานอย4d ในแบบฉบับที่มีจีนเป็นต้นแบบนั้น จะออกหวยวันละครั้งในตอนช่วงเช้า วิธีการออกหวย เพื่อให้คนไทยได้เล่น ได้มีการปรับเปลี่ยนจากแผ่นป้ายรูปคน ที่เขียนชื่อชาวจีน มาเป็นตัวอักษรไทย โดยกำหนดให้ตัวอักษรไทยนำหน้า แล้วเขียนชื่อชาวจีนตามหลัง นั่นก็เพราะว่า ช่วงนั้นคนไทยยังอ่านหนังสือจีนไม่ออก อักษรไทยที่ใช้ในการเขียน หวยฮานอย5g มีทั้งหมด 34 ตัว โดยทำการตัดอักษรทิ้งไป 8 ตัว คือกลุ่มตัวอักษร ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ศ ษ และด้วยวิธีการที่ใช้การเขียนตัวอักษรไทยไปบนแผ่นป้ายนี่เอง จึงเป็นที่มาของการเรียกหวยเช่นนี้ว่าหวย ก. ข.
2417 กำเนิดลอตเตอรี่ครั้งแรกในไทย
ในยุคสมัยของรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงมีพระราชดำริจะให้เลิกออก หวยฮานอย4d แต่ก็ทรงเกรงว่ารายได้แผ่นดินจะขาดหายไป และคงหาชดเชยไม่ทัน จึงเพียงแต่ผ่อนผัน โดยทำการลดจำนวนโรงหวยให้มีน้อยลงตามลำดับ
ต่อมามีชาวอังกฤษที่ชื่อว่า ครูอาล บาสเตอร์ เป็นคนที่นำลักษณะการออกรางวัลสลากแบบยุโรป มาเผยแพร่ในประเทศไทย โดยเรียกกันว่า “ลอตเตอรี่” และนี่เองจึงเป็นที่มาของการออกสลากกินแบ่งรัฐบาลขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศไทย โดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า พระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้กรมมหาดเล็ก ออกลอตเตอรี่ เมื่อปี พ.ศ. 2417 เนื่องในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาของพระองค์ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อที่จะช่วยเหลือ กลุ่มพ่อค้าชาวต่างชาติที่ได้นำสินค้ามาแสดง ในการจัดพิพิธภัณฑ์ หวย ที่ตึกของคาเดีย ซึ่งตั้งอยู่ในพระบรมมหาราชวัง และในช่วงต่อมา มีการออกลอตเตอรี่ในวาระพิเศษอีกหลายครั้ง เพื่อระดมทุนนำไปใช้ในการบำรุงสาธารณะกุศล
